De risico’s van onregelmatige werktijden

Nieuwe Deense onderzoeksresultaten bieden een grondiger kennis over het verband tussen werktijden en het risico op arbeidsongevallen. Het is niet ’s nachts maar bij avondwerk dat het vaakst melding gemaakt wordt van arbeidsongevallen. Een andere belangrijke factor zijn complicaties tijdens de zwangerschap: zwangere verpleegkundigen en artsen die meer dan één nachtdienst per week werken, zouden een verhoogd risico op een miskraam hebben.

De Deense statistische studies over de ongevallenpreventie op het werk hebben het voordeel dat ze gebruik kunnen maken van verschillende databanken en kruisverwijzingen naar informatie. Dit is met name het geval voor de gegevens over het arbeidsverleden en de medische dossiers. In andere landen is deze mogelijkheid vaak beperkter - omwille van technische of privacy-redenen. In dit geval hadden de onderzoekers toegang tot de DAD-database, een van de grootste registers in de wereld van de dagelijkse begin- en eindtijd van het werk. Ongeveer 250.000 Deense werknemers zijn in die lijst opgenomen, waarvan de meesten in de gezondheidssector werken. Voor onderzoekers is het een bron van nauwkeurige gegevens over de werkelijk gepresteerde uren. Veel andere studies moeten zich baseren op de informatie over het tijdschema die door de betrokkenen zelf in vragenlijsten of interviews verstrekt wordt. De DAD bestrijkt momenteel de jaren 2007-2015. De onderzoekers hebben deze gegevens vergeleken met het Nationaal Patiëntenregister (NPR), waarin ook de opnames in de spoedeisende hulp bij een ongeval zijn opgenomen.

Avondwerk

Ziekenhuispersoneel heeft een verhoogd risico op arbeidsongevallen na het werken 's avonds - maar niet 's nachts. Dit is de conclusie van verder diepgaand onderzoek in Denemarken. Het risico neemt ook toe als een werknemer minder dan 11 uren vrije tijd heeft tussen twee ploegen in.

Het risico op arbeidsongevallen was ongeveer een derde hoger bij avondwerk dan bij dagwerk (avond- versus dagwerk: OR 1,54) of bij nachtarbeid (nacht versus avond: OR 0,63). Er werd echter geen statistisch significant verschil vastgesteld tussen het risico op arbeidsongevallen overdag en 's nachts (nacht versus dag): OR 0,90).
De onderzoekers onderzochten ook de impact van deze verschillende regelingen op ongevallen op de weg naar het werk en in de vrije tijd, maar vonden geen beduidend verband.

Nachtwerk: meer miskramen

Een ander Deens onderzoek toonde aan dat zwangere werknemers die ten minste twee nachtdiensten per week in de gezondheidszorg werken, na de achtste week van de zwangerschap ongeveer 30 procent meer kans hebben op een spontane abortus. Deze studie is gebaseerd op alle 22.744 zwangerschappen onder verpleegkundigen, artsen en ander ziekenhuispersoneel in Denemarken tussen 2007 en 2013.
"Een verhoogd risico van ongeveer 30 procent na de achtste week, dat betekent concreet dat onder 100 zwangere vrouwen die twee of meer nachtdiensten per week werken, er tussen de negende en tweeëntwintigste week 5,5 spontane abortussen zullen voorvallen,” zegt prof. dr. Anne Helene Garde van het Deens nationaal centrum voor onderzoek naar de werkomgeving (NFA). "Dit terwijl er statistisch 4,2 abortussen te verwachten zijn voor hetzelfde aantal vrouwen die alleen overdag werken.” Aan de andere kant vond de studie bijna geen toename van het risico onder degenen die slechts één nachtdienst per week werkten.
Een aanzienlijk verschil tussen deze resultaten en die van eerdere studies: er is een verhoogd risico op spontane abortus, niet alleen bij nachtarbeiders, maar ook bij wie die dag- en nachtdiensten combineert. Het aantal betrokken personen zou dus groter zijn dan werd aangenomen.
Het is nog niet mogelijk om een absoluut oorzakelijk verband vast te stellen,” waarschuwt Prof. Dr. Garde. “Voor volledige zekerheid moeten zwangere vrouwen die 's nachts werken en degenen die dat niet doen willekeurig geselecteerd worden, en moeten de risico's van abortus geobserveerd worden. Om ethische en menselijke redenen doen we dat natuurlijk niet. Maar we kunnen nog steeds zien dat het risico voor een zwangere vrouw toeneemt met het aantal nachtdiensten dat ze werkt. Dit versterkt onze verdenking van een causaal effect. “
Mogelijke verklaring: als je 's nachts werkt en overdag slaapt, heb je niet dezelfde hoeveelheid van het hormoon melatonine in je bloed. “Maar er zijn studies die aantonen dat het hormoon melatonine kan bepalen of men een gezonde en onproblematische zwangerschap doormaakt of niet.”