Wat is de ideale managementstijl voor welzijn op het werk?

Het onderzoek kaderde in de strijd tegen burn-out, waarin de FOD WASO samenwerkt met de FOD Volksgezondheid. Het gaat om een kwalitatief onderzoek waarin verschillende managementstijlen werden onderzocht, en waarin een link wordt gemaakt met de managementopleidingen in België.

Doel van het onderzoek

Het doel van het onderzoek is om te begrijpen hoe in de praktijk verschillende managementstijlen invloed hebben op welzijn op het werk. Daarna volgt een vergelijking tussen de managementstijlen die in praktijk worden beoefend en de stijlen die in managementscholen worden onderwezen.
Einddoel: aanbevelingen doen om managementstijlen  beter te doen aansluiten bij welzijn op het werk, zowel in de praktijk als in het onderwijs.

Aanpak en bevindingen

De onderzoeksgroep maakt een onderscheid tussen mensgericht (“personen”) en resultaatsgericht (“werking”) management:

• Personen: de manager probeert te voldoen aan de behoeften en ambities van zijn medewerkers. Dit doet hij door hen persoonlijk te betrekken, door hen vertrouwen te geven en door respect te tonen voor zijn medewerkers en hun werk. Deze aanpak wordt vaak aangeduid als ‘people management’.
• Werking: de manager zorgt ervoor dat het werk van de groep wordt gepland, georganiseerd en gecontroleerd. Hier spreken we over meer ‘technisch management’.

Door deze twee assen te combineren, komen vijf ideaaltypes van managementstijlen naar voren (zie figuur onderaan):

• Autocratische stijl: sterk en uitsluitend gericht op resultaten
• Sociale of paternalistische stijl: sterk en uitsluitend gericht op personen
• Mediane of collegiale stijl: gematigd gericht op werking en personen
• Anemische stijl: zwak op beide assen
• Democratische stijl: sterk op beide assen.

Op basis van dit theoretische kader werden enerzijds focusgroepen georganiseerd met managers, en werd er anderzijds gesproken met vertegenwoordigers van de verschillende managementopleidingen in België.

Vaststellingen

• Managementstijlen zijn in België in de praktijk vooral gericht op “werking” (= resultaten) en minder op “personen” (= mensen en teams).
• De ene sector is de andere niet. Banken en ICT worden meer mensgericht gemanaged, terwijl in de farmaindustrie en vooral in de bouw de focus in de eerste plaats op resultaten ligt.
• Managementopleidingen lijken vooral gericht te zijn op de dimensie "werking" (leren plannen, organiseren en controleren); er is minder nadruk op de dimensie "personen" (leren rekening houden met behoeften en ambities van werknemers).
• De dimensie “personen” wordt wel belangrijker binnen de managementopleidingen. Sinds kort zijn er bijvoorbeeld modules toegevoegd met betrekking tot zelfkennis (persoonlijkheid).
• Binnen de focusgroepen ontstond een gedeelde wens om te evolueren naar management dat in een meer collegiale stijl gericht is op het ondersteunen van mensen en het leiden van teams. Het ideaal is de zogenaamde “democratische managementstijl”.
• Daarom volgen sommige managers een vervolgopleiding op het gebied van “people management”.  Deze “executive” opleidingen richten zich meer op de ondersteuning en de ontwikkeling van mensen, terwijl ze managers ook de mogelijkheid geven om te leren informeren, coördineren, samenwerking te bevorderen, talenten te ontwikkelen en feedback te geven.
• Belangrijkste conclusie: het zijn de meest mensgerichte managementstijlen die de meest positieve effecten hebben op het welzijn op het werk ("collegiale" en "democratische" stijlen zijn de meest wenselijke).

Aanbevelingen

In lijn met de resultaten formuleren de onderzoekers volgende aanbevelingen:

• Naast de dimensie "werking" moet de dimensie "personen" als een integraal onderdeel van de rol van de manager gezien worden. Het komt erop aan om een goed evenwicht te vinden tussen beide dimensies.
• “Manager" is een beroep en moet als zodanig erkend worden. Dit betekent dat de taken van de manager worden geïntegreerd in functie- of rolbeschrijvingen, en dat managers gevormd en geëvalueerd moeten worden, zodat ze kunnen groeien in kennis, vaardigheden en attitudes. Dit vereist tijd, waardoor het noodzakelijk is om andere activiteiten (meer technische taken) te verlichten tot ze met de managementrol kunnen worden gecombineerd.
• Binnen managementopleidingen moet het aanbod over de “menselijke” dimensie van werk worden versterkt en verder ontwikkeld:
• verduidelijking geven over de verschillende managementstijlen
  • voorkeur geven aan een multidisciplinaire benadering i.p.v. een eenduidige focus op technisch management
  • het “managementperspectief” verbreden door in opleidingen veel aandacht te besteden aan juridische, psychologische, medische en sociologische perspectieven

Een samenvatting van het onderzoek (PDF) kan worden geraadpleegd op de website van de FOD WASO. Het volledige onderzoeksrapport (PDF) kan ook worden bekeken, maar dit document is niet apart in NL en FR te raadplegen, alleen in een gemende versie (afwisselend NL en FR).